Wizyta u endokrynologa może okazać się konieczna w przypadku zaburzeń hormonalnych, które wpływają na wiele aspektów zdrowia – od metabolizmu, przez nastrój, po płodność. Jakie objawy powinny skłonić do konsultacji? Jak przebiega wizyta i jakie badania może zlecić lekarz? W tym artykule odpowiemy na kluczowe pytania dotyczące diagnostyki i leczenia zaburzeń endokrynologicznych.

Czym zajmuje się endokrynolog?

Endokrynologia to gałąź medycyny zajmująca się badaniem, diagnozowaniem i leczeniem zaburzeń hormonalnych. Endokrynolog rozpoznaje i leczy choroby gruczołów dokrewnych, które produkują i wydzielają hormony. Układ endokrynny, ściśle współpracując z układem nerwowym, reguluje wiele kluczowych funkcji organizmu, takich jak wzrost i rozwój, metabolizm, funkcje rozrodcze oraz utrzymanie cech płciowych. Do chorób, które leczy endokrynolog należą:

• Choroby tarczycy, w tym nadczynność i niedoczynność tarczycy, choroba Gravesa-Basedowa oraz choroba Hashimoto

• Zaburzenia przysadki mózgowej, np. nadczynność i niedoczynność przysadki, guzy przysadki

• Choroby nadnerczy, takie jak choroba Addisona i zespół Cushinga

• Zaburzenia przytarczyc, np. nadczynność i niedoczynność przytarczyc, zespół Albrighta

• Cukrzyca

• Choroby gonad, m.in. zaburzenia funkcji jajników i jąder

Na konsultację do endokrynologa mogą skierować pacjenta lekarze różnych specjalizacji, m.in. lekarz rodzinny, ginekolog, dietetyk oraz psychiatra. 

Jakie objawy powinny skłonić do wizyty u endokrynologa?

Objawy zaburzeń hormonalnych są bardzo zróżnicowane i mogą występować w różnej kombinacji u poszczególnych osób. Warto jednak zwrócić uwagę na pewne wyraźne sygnały, które mogą wskazywać na problemy z gospodarką hormonalną i skłonić nas do wizyty u endokrynologa. Przede wszystkim, jeśli zauważymy gwałtowne zmiany w masie ciała – zarówno w kierunku przybierania na wadze, jak i jej utraty, mimo braku zmian w diecie czy trybie życia, warto skonsultować się ze specjalistą.

Inne objawy, które mogą świadczyć o zaburzeniach hormonalnych, to nadmierne owłosienie (szczególnie u kobiet) lub przedwczesne łysienie, a także uporczywy trądzik, który nie ustępuje mimo leczenia dermatologicznego. Zaburzenia hormonalne mogą również objawiać się w obniżonym libido, trudnościami z zajściem w ciążę oraz problemach z erekcją u mężczyzn. Dla zaburzeń hormonalnych charakterystyczna jest również nieregularność cyklu miesiączkowego, a w niektórych przypadkach – całkowity brak miesiączki.

Inne symptomy, które mogą wskazywać na zaburzenia hormonalne, to m.in. wahania nastrojów (nagła drażliwość, stany depresyjne), problemy ze snem, osłabienie i częste omdlenia, a także przesuszenie skóry. Należy też zwrócić uwagę na wzmożone pragnienie, częstsze oddawanie moczu i nadmierne wypadanie włosów.

Jeśli pojawią się powyższe objawy, warto wykonać badania laboratoryjne, takie jak poziom cukru we krwi, stężenie elektrolitów czy badania hormonów tarczycy. Ich nieprawidłowe wyniki mogą być dodatkowym sygnałem, że warto udać się do endokrynologa i podjąć dalszą diagnostykę.

Jak przebiega wizyta u endokrynologa?

Wizyta u endokrynologa zaczyna się od szczegółowego wywiadu lekarskiego, podczas którego lekarz zada pytania dotyczące objawów, historii zdrowia pacjenta oraz wcześniejszych chorób w rodzinie, szczególnie tych endokrynologicznych. Ważne jest, by pacjent przedstawił wszelkie dotychczasowe wyniki badań, które mogą pomóc w dalszej diagnozie.

Kolejnym etapem wizyty jest badanie fizykalne, które obejmuje pomiar ciśnienia tętniczego oraz masy ciała. Lekarz może również ocenić inne objawy, takie jak zmiany skórne, owłosienie i obrzęki, które mogą wskazywać na zaburzenia hormonalne.

W przypadku problemów z tarczycą lub przytarczycami, jednym z podstawowych badań jest USG szyi, które pozwala na ocenę struktury gruczołów oraz ewentualnych zmian, takich jak guzki czy węzły chłonne.

Na podstawie wyników wywiadu i badania fizykalnego, lekarz może postawić wstępną diagnozę i zaproponować leczenie. Jeśli jednak konieczne będzie dalsze doprecyzowanie diagnozy, endokrynolog zleci dodatkowe badania.

Jakie badania zleca endokrynolog w trakcie leczenia?

Jeżeli nie zostały wykonane wcześniej, endokrynolog może zlecić badania hormonalne, ponieważ poziom hormonów jest kluczowy do postawienia trafnej diagnozy. Do najczęściej zlecanych badań należy TSH (hormon tyreotropowy), który pozwala ocenić funkcjonowanie tarczycy, przysadki i podwzgórza. Kolejnymi ważnymi badaniami są FT4 (tyroksyna) i FT3 (trijodotyronina), które służą do oceny pracy tarczycy, szczególnie w przypadku nieprawidłowego poziomu TSH. Wskaźniki te są również używane do monitorowania leczenia niedoczynności tarczycy oraz raka tarczycy.

Często zlecanymi badaniami są również poziom prolaktyny, insuliny i testosteronu. W przypadku podejrzenia zaburzeń w funkcjonowaniu nadnerczy, lekarz może zlecić badanie kortyzolu, który ocenia czynność nadnerczy.

Dla kobiet, szczególnie w diagnostyce zaburzeń miesiączkowania i niepłodności, endokrynolog może zlecić oznaczenie poziomu FSH, estradiolu i progesteronu, które pozwalają ocenić funkcję jajników.

Warto również przeprowadzić badania dodatkowe, takie jak USG tarczycy, które może pomóc w wykryciu guzów lub nieprawidłowości w tym narządzie. Jeśli pojawią się jakiekolwiek zmiany, lekarz może zalecić biopsję cienkoigłową lub gruboigłową oraz badania histopatologiczne, aby dokładniej ocenić charakter zmian.

W niektórych przypadkach, w celu pełniejszej diagnozy, konieczne mogą być badania genetyczne, które pomogą wyjaśnić przyczyny pewnych schorzeń hormonalnych. Ponadto, w diagnostyce zaburzeń metabolicznych, endokrynolog może zlecić badania w kierunku cukrzycy lub innych problemów metabolicznych.

Jak można przygotować się do wizyty?

Przed wizytą u endokrynologa nie trzeba się w szczególny sposób przygotowywać. Warto zanotować wszystkie niepokojące objawy, dzięki czemu podczas rozmowy z lekarzem nie zostanie pominięta żadna istotna informacja. Lekarz może zapytać także o przyjmowane leki. Zaleca się również wykonanie podstawowych badań krwi. Zaoszczędzą one czas i pomogą lekarzowi w ustaleniu stanu zdrowia pacjenta.